کتاب تاریخ ایران نوشته عباس اقبال آشتیانی شامل شرح کامل تاریخ ایران پس از وارد شدن اسلام در ایران می باشد. این تاریخ ایران پس از سقوط ساسانیان را در بر میگیرد و تا سقوط دودمان قاجاریه را شامل می شود. عباس اقبال ادیب و مورخ ایرانی در سال 1275 در آشتیان متولد شد. اقبال در دارالفنون تهران دوران متوسطه را گذراند و بعدها در فرانسه در دانشگاه سوربن لیسانس ادبیات را دریافت کرد. بعدها در دانشگاه تهران به تدریس پرداخت و از اعضای فرهنگستان زبان در تهران بودند. از ایشان تالیفات و تصحیحات متعددی بجای مانده است. تاریخ مفصل ایران پس از اسلام ، خاندان نوبختی ، تاریخ جواهر در ایران ، تاریخ اکتشافات جغرافیایی و تاریخ علم جغرافیا ، قابوس وشمگیر زیاری و میرزا تقی خان امیرکبیر از جمله تالیفات ایشان می باشد.دیوان امیر مغزی ، لغت فرس اسدی طوی ، تاریخ طبرستان ، سیاست نامه خواجه نطام الملک ، کلیات عبید زاکانی و مجمع التواریخ از جمله تصحیحات ایشان می باشد. همچنین ترجمه هایی نیز از ایشان به یادگار مانده است.

 

تاریخ ایران از انقراض ساسانیان تا انقراض قاجاریه عباس اقبال آشتیانی 210x300

 

این تاریخ در 33 فصل و دو بخش نگاشته شده است. بخش نخست از صدر اسلام تا استیلای مغول را شامل میشود. فصل نخست کتاب با عنوان عربستان و قوم عرب شامل این گفتارها می باشد: جزیره العرب ، عرب بائده ، عرب قحطانیه ، عرب اسماعیلیه یا مستعربه ، آداب و ادیان عرب قبل از ظهور اسلام. فصل دوم کتاب با عنوان ظهور اسلام شامل گفتاری است با نام: سیرت حضرت رسول. فصل سوم کتاب به رویدادهای 11 تا 41 هجرت پرداخته شده است و با عنوان خلفای راشدین، به مساله خلافت بعد از پیامبر و جنگ ها و رویدادهای این برهه پرداخته است. فصل چهارم کتاب حوادث سالهای 41 تا 132 هجرت را شامل می شود. فصل پنجم کتاب به خلافت بنی عباس در فاصله سالهای 132 هجرت تا 656 پرداخته شده است. پس از فصل پنجم کتاب، وارد قسمت دوم کتاب با عنوان تاریخ ایران پس از اسلام می شویم. فصل نخست این قسمت به حکومت های طاهریان و علویان و طبرستان پرداخته شده است. فصل دوم به دیلمیان و حکومت آل زیار در سالهای 316 تا 433 هجرت نگاه شده است. فصل بعد به دوران آل بویه در سالهای 320 تا 447 هجرت پرداخته شده است. فصل چهار، شامل تاریخ صفاریان و فصل پنجم از قسمت دوم کتاب، تاریخ سامانیان نگاشته شده است. فصل ششم غزنویان و فصل هفتم و هشتم و نهم به ترتیب به سلاطین غور و سلاطین سلجوقی و اتابکان و خوارزمشاهیان اشاره شده است.

بخش دوم کتاب با عنوان از مغول تا انقراض قاجاریه به این مباحث میپردازد: استیلای مغول ، سیاست و آداب مغول ، سلطنت جانشینان چنگیز تا ایام فرماندهی هولاکو ،لشکر کشی هولاکو به ایران و انقراض خلافت عباسی ، سلاطین مغول ایران یا ایلخانان ، سلطنت ایلخانان مسلمان ، فترت بین دوره ایلخانی و دوره تیموری ، تمدن و معارف و صنایع در عصر استیلای مغول ، ظهور تیمور و تشکیل سلسله ی گورکانیان  ، جانشینان تیمور ، ترکمانان قراقویونلو و آق قویونلو ، اصل و نسب ابتدای کار صفویه ، سلطنت شاه عباس بزرگ ، سلاطین آخری صفوی ، سلسله ی افشاریه ، سلسله ی زندیه ، قاجاریه و مشروطیت ایران.