معرفی کتاب تاریخ فلسفه/از آغاز تا امروز – ویلیام ساهاکیان – ترجمه حمیدرضا بُسحاق
تاریخ فلسفه به روایت ویلیام ساهاکیان، کتابیست جامع و روان برای تمام علاقه مندان به فلسفه که نیاز هر مخاطبی را از سطحی عام و نخستین تا سطوح مطالعاتی پیشرفته برآورده میکند. ترجمه خوب حمیدرضا بسحاق از این کتاب برای فارسی زبانان و ایرانیان نکاتی بسیار مفید و کلیدی را در بر دارد. استفاده های به جا و درست او از کلمات جایگزین فارسی و در مواقعی نیز کلمات اصلی به زبان انگلیسی نشان از دقت بالا و وسواس بسیار خوب او در انتخاب بهترین کلمات برای انتقال هرچه بهتر کلمات و مفاهیم به همان گونه که مدنظر نویسنده بوده است دارد. او اصراری نداشته تا از کلمات و اصطلاحات تنها و صرفاً یک معادل بیاورد، برای مثال به ضرورت متن گاه خداناباوری و متافیزیک آمده و گاه الحاد و مابعدالطبیعه، زیرا در نظر او واژگان مترادف به فراخور بافت با هم تفاوت های مشخصی دارند. و این نکته به خوانش هرچه بهتر و مفیدتر ترجمه فارسی این کتاب کمک شایانی داشته است. هرچند به گفته خود او در ترجمه اصطلاحات کتاب تا حد توان از واژگان مانوس و آشنای زبان های دیگر کمک گرفته است و واژگان و اصطلاحات ناآشنا و نارایج را به کار نبرده است. همچنین اصراری نیز به ترجمه اصطلاحات به معادل فارسی آنان نداشته است زیراکه این واژگان برای زبان خودشان وضع شده اند و نه زبان ما، و بدین جهت در بسیاری از موارد ضمن به کار بردن واژگانی اصلی چون دیالکتیک، ایدهتیک، آکسوماتیک، سینوپتیک، هیلوزوئیسم، پرسونالیسم و... ریشه های بسیاری از واژگان را همراه با شرح آنان در پانوشت توضیح داده است که به درک معنای آنان کمک بسیاری دارد.
کتاب فلسفه از آغاز تا امروز ۲۲ فصل اصلی دارد که به ترتیب، عبارت اند از: «مساله ماده: فیلسوفان میتوس»، «مساله اینهمانی و تغییر: فلسفه های متضاد هراکلیتوس و الئاییان»، «مساله انسان: از سوفیست ها تا افلاطون»، «فلسفه نظام مند: افلاطون و ارسطو»، «مساله دین»، «مکتب مدرسی»، «فلسفه رنسانس»، «عقل گرایان قاره ای»، «تجربه گرایان انگلیسی»، «ایده آلیسم آلمانی»، «فایده گرایی انگلیسی»، «ناتورالیسم تکاملی»، «پوزیتویسم کلاسیک»، «ماتریالیسم دیالکتیک»، «پراگماتیسم»، «ایده آلیسم و پرسونالیسم»، «نورئالیسم و رئالیسم انتقادی»، «پوزیتیویسم منطقی»، «فلسفه تحلیلی»، «مکتب نومدرسی و نوتومیسم»، «پدیدارشناسی» و «اگزیستانسیالیسم.»
حمیدرضا بسحاق در مقدمهی مترجم درباره این کتاب توضیحاتی مفید درباب ماهیت و تفاوت این کتاب از کتب تاریخ فلسفه دیگر میدهد. او در این باره میگوید: «خواندن یک دوره ی خوب تاریخ فلسفه برای دانش پژوهان همه ی رشته های علمی امری لازم است و هر چه بر شمار ترجمه های خوب تاریخ فلسفه افزوده شود، بر دانش فلسفی فارسی زبانان می افزاید، در این میان، جای خالی یک از تاریخ فلسفه به زبانی نسبتا ساده و بی طرف و در عین حال دقیق به خوبی مشهود بوده است و کتاب و ترجمه ی حاضر کوششی است در جهت پر کردن این جای خالی. کتاب تاریخ فلسفه از آغاز تا امروز از کتاب های فلسفه است که در آمریکا و کشورهای انگلیسی زبان جز منابع درسی فلسفه است و علت عمده آن زبان ساده و بدون غرض آن است. نویسنده این کتاب را از نخستین فیلسوفان (طالس) آغاز میکند و تا ژان پل سارتر، فیلسوف عصر خویش پیش میبرد. در حوزه فلسفه کمتر کتابی را میتوان یافت جهت فکری نویسنده در جای جای کتاب مشهود نباشد؛ اما مترجم این کتاب در معرفی کتاب میگوید: کم تر کتاب تاریخ فلسفه ای را می توان یافت که نویسنده آن ، نظر شخصی خود را بیان نکرده یا جهت گیری فکری خاص خود را در کتاب دخیل نکرده باشد؛ نمونه این بحث ، تاریخ فلسفه کاپلستون است که روایتی کاتولیکی از تاریخ فلسفه ارائه داده و یا تاریخ فلسفه راسل که رویکردی تحلیلی دارد. اما سراسر کتاب ویلیام ساهاکیان حتی یک نظر شخصی هم ندارد و نویسنده در آن، بی طرفانه و بدون غرض، اندیشه فیلسوفان را بیان کرده است.»