محتوای كتاب جامعه مدنی و ایران امروز برگرفته از اندیشه و تعمق برخی از نویسندگان و اندیشمندان كشور ـ در خارج و داخل درباره جامعه مدنی است كه در آن وجوه و جوانب مختلف این پدیده اجتماعی و مناسبات آن با نهادهای اجتماعی مانند دین و دولت بررسی شده است. از نظر تاریخی مفهوم جامعه مدنی در اندیشه سیاسی در پنج معنای متفاوت به کار رفته است: 1) به مفهوم دولت در اندیشه ارسطویی در مقابل خانواده و در اندیشه اصحاب قرارداد اجتماعی در مقابل وضع طبیعی 2) به مفهوم جامعه متمدن در مقابل جامعه ابتدایی در اندیشه کسانی چون آدام فرگسون در کتاب درباره تاریخ جامعه مدنی (1767) 3) به مفهوم شکل اولیه تکوین دولت در اندیشه هگل 4) به مفهوم حوزه روابط مادی و اقتصادی و علایق طبقاتی و اجتماعی در مقابل دولت و به عنوان پایگاه در اندیشه مارکس 5) جامعه مدنی به عنوان جزیی از روبنا (نه حوزه زیربنا طبق اندیشه مارکس) و مرکز تشکیل قدرت ایدئولوژیک یا هژمونی فکری طبق حاکمه در اندیشه گرامشی... تفاوت جامعه مدنی و جامعه سیاسی؟ درباره تفاوت یا عدم تفاوت جامعه مدنی و سیاسی دو دیدگاه اصلی وجود دارد. دیدگاه اول با توجه به اینکه قدرت اجتماعی، قدرت سیاسی را تولید می کند و مرزهای اجتماع و سیاست درهم آمیخته اند معتقد است مرزبندی میان جامعه سیاسی و مدنی غیرممکن می باشد و بنابراین نهادهایی مثل احزاب و تشکل های سیاسی در جامعه مدنی قرار می گیرند.