هگل، یکی از مشهورترین و موثرترین فیلسوف قرن 19، فلسفه ایده آلیسم آلمان را به اوج خود رساند. او گرچه از خود شاگردان بیشماری بجا گذاشت ولی جانشین و وارثی واقعی در فلسفه نیافت. فلسفه ایده آلیسم مطلق او ترکیبی است از ایده آلیسم عینی شلینگ و ایده آلیسم ذهنی فیشته. هگل میگفت که هر فلسفه ای، زمان خود است که بصورت تفکر درآمده است. فلسفه ماتریالیستی ماده و عین را مقدم میکند اما صرفا به مشاهده منفعل یعنی به ور رفتن با آنها در حوزه صرف نظری میپردازد واز این راه به انتزاع ره میسپرد. فلسفه ایده الیستی ایده و ذهن را مقدم میداند و در نتیجه به کار و فعالیت ذهنی اهمیت میدهد و انتقاد نظری میکند. فلسفه ماتریالیستی فعالیت محسوس و عینی انسان را در نمیباید. فلسفه ایده الیستی نقش فعال ذهن را دریافته (کانت و هگل) و نیز به نقش کار بشری در تغییر جهان نزدیک شده است(هگل) اما نتوانسته آن را بدرستی یعنی چون فعالیت عینی و محسوس یا پراتیک درک کند، بلکه عموما به عنوان کار فکری یعنی فعالیتی ذهنی و انتراعی درک میکرده است. هیچکدام از این دو فلسفه نتوانسته اند این مسئله را حل کنند که چنانچه بخواهیم بفهمیم که آیا اندیشه بشری دارای حقیقتی عینی است نباید آن را در حوزه نظری مورد مجادله قرار دهیم، بلکه باید در حوزه عملی مورد بررسی قرار دهیم ( تز دوم) یعنی بوسیله پراتیک آنرا محک زنیم. هیچکدام از این فلسفه ها اهمیت فعالیت انقلابی یعنی فعالیت عملی- انتقادی را در نمیابند. چنین است تفاوت فیلسوفان ایده آلیست و ماتریالیست ونیز تفاوت مهم مارکس با ماتریالیست ها پیشین.