کتاب راهنمای داستان نویسی اثر محمدرضا نظری
هر فکر، خیال ، مطلب و اتفاقی که قابل گفتن باشد داستان است . و طبیعی است که اندیشه ، خیال وحوادث با ترتیب توالی گذر زمان نقل می شوند . پس به عبارتی می توان گفت ـ داستان هر حادثه ی واقعی و تخیلی ای است که با ترتیب توالی گذر زمان نقل می شود . رولان بارت می گفت : « داستان،جمله ای است طولانی و هر جمله داستانی است کوتاه . » هر داستانی با هدف برقراری ارتباط و انتقال اطلاعات به نگارش می رسد . حال این که خود داستان بر اساس چگونگی ذهنیت و سواد تشخیص و بصری یا قدرت تخیل نویسنده در ذهن او به تکامل رسیده و آماده بیان می شود ؛ به عبارتی می توان گفت ـ هرآنچه داستان خوانده شود زاییده ی زبان است و به سبب این که زبان در هر صورت و گونه ی تعریفی خود دارای ویژگی تآویل پذیری است ، داستان نیز در هر فرم و ساختاری قابل تآویل و تحلیل است . هرداستانی که به نگارش می رسد تا حدی قابل توجه معرف چگونگی ذهنیت ، دیدگاه و اندیشه ی نویسنده ی آن است ؛ اما این تعریف هیچ وقت کامل و پایدار نیست . چرا که داستان از زبان سرچشمه می گیرد و زبان دارای ویژگی سیلان و غیر قابل پیش بینی بودن است ؛ چنان که دیدگاه و اندیشه ی نویسنده شاید هرلحظه دستخوش تغییراتی شود . وقتی داستانی به نگارش می رسد به واسطه ی این که در چارچوب محدود معنای کلمات و جملات قرار می گیرد تحلیل پذیر تر و قابل درک تر از مرحله ی ابتدایی تشکیل وزبانی خود می شود . چون در حقیقت معنا از یک فیلتر منطقی اجتماعی با هدف ابتدا برقراری ارتباط وسپس انتقال اطلاعات عبور می کند . در این جاست که گونه های مختلف نگارشی ، سبک های ادبی و شیوه های مختلف بیان در ادبیات به وجود می آیند ومعنا در گرو چگونگی بیان وادبیات فرهنگ های مختلف آدم ها قرار می گیرد . هر داستان برای برقراری ارتباط و انتقال اطلاعات با کنار هم قرار گرفتن عناصری از جمله ـ طرح ، شخصیت ، معنا و بیان به وجود می آید وسطح کیفیت ادبی هر داستان به وجود این عناصر وچگونگی ایفای نقش آن ها بستگی دارد . ارسطو در حدود دو هزار و سیصد سال پیش معتقد بود که طرح داستان از سه بخش « آغاز ، میانه ، پایان » تشکیل می یابد . امروزه نویسندگان و منتقدان هم بعد از قرن ها تحقیق و نگارش تجربی هنگام تعریف ارکان اصلی پیرنگ داستان ها به عینه همان تعریف ارسطو را به کار می گیرند و اگر تفاوت اندکی دیده می شود ، این تفاوت لفظی بوده و فقط در ظاهر بیان آن هاست. تزوتان تودورف که یکی از منتقدان صاحب نام است طرح داستان را بدین گونه می خواند : « وضعیت اولیه ��" کارکرد 1و2 و 3 و ... ��" وضعیت نهایی » ، که این تعبیر نیز به صورتی روشن تعریف ارسطویی را برای ما تداعی می کند . همچنان که رولان بارت هم می گوید : « وضعیت اولیه + نقش های مختلف + وضعیت نهایی » . سه بخش « آغاز ، میانه ، پایان » هر يك از نظرگاه کاربردی تعاریفی ویژه دارند .