کتاب مفاهیم سیاسی و اجتماعی در شعر مشروطیت اثر حجت الله اصیل
كتاب به بررسي فکر و اشعار 9 شاعر از جمله :ايرج ميرزا، عارف قزويني، بهار، لاهوتي، فرخي‌يزدي، اديب‌الممالك فراهاني، حسيني و عشقي مي پردازد. در اين نوشته شش مفهوم آزادي، ناسيوناليسم، مشروطيت، حقوق زن، تجدد و اختلاف طبقاتي در انديشه اين شاعران مورد بررسي قرار گرفته‌اند. اين بررسي فاقد هرگونه رويكرد جانبدارانه است و يك بررسي بي‌طرفانه و تحقيق را ارايه مي‌كند. نويسنده كتاب مي گويد : تمامي شاعران دوران مشروطيت را روشنفكران آن دوره برشمرد كه شعر را از دريچه سنتي نمي‌گريستند، بلكه آن را ابزاري براي بيان انديشه‌هايشان در دنياي مدرن قلمداد مي‌كردند. بنابراين، شعر مشروطه، بازتاب انديشه روشنفكران آن دوره است. حجت اصيل موضوع اختلاف طبقاتي را از مسايلي برمي شمارد كه براي نخستين بار در شعر مشروطه رخ نمود و مي افزايد: موضع‌گيري شاعران اين دوره با شاعران سنتي نظير سعدي متفاوت بود. آنان ديگران را به كمك به محرومان توصيه مي‌كردند، اما شاعران مشروطه با تاثير از انديشه چپ، از زبان فقيران مدعي سخن مي‌گفتند كه در برابر اغنيا صف‌آرايي كرده بودند. مولف ادامه مي دهد مشروطيت در انديشه و ديدگاه اجتماع، روشنفكران و شاعران تاثيرگذار بود. شاعران اين دوره ديگر در پي مفاهيم سنتي نظير كمند گيسو و خط و خال ابرو نبودند، بلكه آزادي، استبداد و نان مردم به دغدغه آنها تبديل شده بود.