کتاب گذری بر سالهای ابری اثر مریم غفاری جاهد
نمونه جمع آوری شده از ده نقد بر نه رمان از هشت نویسنده ایرانی علی‌اشرف درویشیان در اوایل دهه ۵۰، همزمان با اوج مبارزات سیاسی مردم ایران، نویسندگی را آغاز کرد. او تا کنون آثار داستانی بسیاری، اعم از داستان کوتاه و رمان منتشر کرده است. در این مقاله رمان «سالهای ابری» از نظر محتوا مورد بحث قرار گرفته است. مضمون این داستان بیشتر درباره فقر و تبعات آن است که شامل بیماری، مرگ و میر، اختلافات خانوادگی و کار کردن زنان و کودکان است. در برخی موارد، محتوای داستان مضامین دیگری از قبیل جنایاتی که در زندانهای ساواک اتفاق افتاده و دیدگاه حزبی نویسنده را، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بیان می‌کند. این رمان، شامل زندگینامه نویسنده است که در آن از تمام مسائل و مشکلات جامعه سخن رفته، و مسائل تاریخی و سیاسی در کنار مسائل اجتماعی و فرهنگی بیان شده است. همچنین مثلها، باورها و عقاید خرافی بسیاری را دربردارد که به ارزش آن افزوده است.سبک غالب رمان رئالیسم است، اما در برخی موارد نیز ناتورالیسم و سمبولیسم و در موارد نادری سورئالیسم در این اثر دیده می‌شود... نويسنده در اين گفتار پس از ذكر خلاصه رمان سالهاي ابري به بررسي محتوايي آن پرداخته و از دو بُعد تاريخي و اجتماعي و فرهنگي به بوته تحليل و نقد كشيده است. به نظر منتقد در اين رمان، جريانات واقعي تاريخي از زبان كودك يا نوجواني نقل ميشود، كه تنها به ارائه تصويري ناقص از تاريخ اكتفا ميكند. شخصيتهاي تاريخي، نقش مهمي ايفا نميكنند و تنها سايهاي از آنها و اعمالشان در رمان حضور دارد. تحليل علمي وقايع سالههاي پر ماجراي سياسي در آن ديده نميشود و درباره رويدادي چون خرداد ۱۳۴۲ كه ريشه فرهنگي مذهبي داشته، به اشارهاي گذرا اكتفا ميگردد. نويسنده نقد در بخش دوم مقاله خود با عنوان «بعد اجتماعي و فرهنگي» بر آن است كه بعد اجتماعي رمان سالهاي ابري، نسبت به ابعاد تاريخي و فرهنگي، گستردهتر و روشنگرتر است و نويسنده با توصيف گسترده مسائل اجتماعي، بعد سياسي رمان را تقويت ميكند. بارزترين وجه اين رمان در بعد اجتماعي، فقر است، كه موجب افزايش بيسوادي ميشود و اعتقاد به خرافات و باورها اوضاع زندگي افراد را دگرگون ميكند. اعتقاد به جن�'، ديدگاه جبري شخصيتهاي رمان، آميختن مذهب با خرافه در اعتقاد اكثر شخصيتهاي رمان، اختلاف طبقاتي و... از مباحثي است كه نويسنده در ادامه گفتار خود بدانها پرداخته و به نمونههايي از متن رمان استناد جسته است...