کتاب بسوی اصفهان اثر پیر لوتی
نویسنده مشهور پیر لوتی(۱۹۲۳-۱۸۵۰ميلادي)٬جهانگرد معروف فرانسوي در سال ۱۹۰۱ م(۱۳۱۷هجري قمري) مقارن با دوران سلطنت مظفرالدين شاه قاجار به ايران سفر كرد.وي سه سال بعد مشاهدات و خاطرات خود را از اين سفر در كتابي به نام به سوي اصفهان انتشار داد.گرچه اين كتاب عنوان به سوي اصفهان را به خود اختصاص داده است٬اما در واقع شرحي است از سفر اين جهانگرد به ايران از هنگام ورود به بندر بوشهر تا خروج از بندر انزلي و تنها حدود يك سوم آن به شهر اصفهان مربوط است. اينك ما در اينجا آنچه را كه او در منطقه كازرون ديده است نقل مي كنيم: ساعت دو بعد از نيمه شب چاروادار ما كنار تخته يعني منزل امشب را نشان مي دهد.كنارتخته دهكده اي است كه به وسيله جنگلي از درختان خرما محصور شده است.درهاي كاروانسرا به روي ما باز و پس از ورود كاروان از نو بسته مي شود.مانند كساني كه در عالم بيهوشي يا رؤيا به سر مي برند٬ همه چيز را در پرده اي از ابهام مي بينيم و پس از آن به خوابي عميق فرو مي رويم. پنج شنبه ۲۰ آوريل در اتاق كاروانسراي كنار تخته كه با آهك٬ سفيد شده است٬از خواب بيدار مي شوم.وجود بخاري در اين اتاق دليل بر اين است كه از نواحي گرمسيري خارج شده به منطقه اي رسيده ايم كه زمستان در آن وجود دارد.چند سوسمار كوچك گلرنگ بر طاق سرايمان آرميده اند.دسته ديگري از اين موجودات٬ با اعتماد كامل٬ و بدون آنكه آزاري به كسي برسانند٬ بر سطح روي اندازهاي ما به گردش مشغولند. از بيرون صداي قرقي ها شنيده مي شود كه درست مانند قرقي هاي كشور ما در فصل آشيانه سازي٬ مستانه آواز مي خوانند.از پنجره ها٬ درختان كوچكي شبيه به اشجار باغ هاي ديار ما(مانند خرزهره و درختان گلدار انار) و گندم هاي رسيده و كشتزار هايي نظير مزارع كشاورزان ما ديده مي شود.در اينجا ديگر از گرماي خفه كننده و تب آور و دسته هاي حشرات بد و موذي اثري نيست. ما تقريباً از نواحي رنج آور خليج فارس نجات يافته ايم.در اينجا هوايي وجود دارد كه به هواي زيبا و دلرباي دهستان هاي ما شبيه است