کتاب سفرنامه تفلیس نوشته فرامرز معتمد دزفولی
گزارشی از وبای ۱۲۸۸ ق / ۱۸۷۱ م به انضمام نخستین رساله در تعلیم و تربیت جدید در عهد قاجار میرزا تقی خان انصاری کاشانی سفرنامه تفلیس یکی از مجموعه سفرنامه های ایرانیان به فرنگ در صد و پنجاه سال پیش است. این سفرنامه گزارشی از سفر میراز تقی خان کاشانی طبیب حفظ الصحفه دارالخلافه به روسیه است. میرزا تقی خان نویسنده اثر همراه هیئت دعوت شده در تاج گذاری الکساندر سوم عازم سفر و گذر از شهرهای ایران است ٬ شهرهایی که در حال سپری کردن بیماری وبایند و او با دقتی شایان به گزارش وضعیت سلامت آنها می پردازد. چنانکه به موازات گزارش هایی از آن سامان و نظم و امنیت و بهداشت و آنچه سیویلیزاسیون آنجا می نامند نیز می دهد. به همراه این سفرنامه ٬ شرحی پرفسوس از کوشش ها و خدمات و زندگی علمی و آرزوها و دریغ های وی نسبت به جامعه ایران و ترقی آن نیز با قلم خودش می آید.