کتاب میراثهای تمدن ایران در سرزمین های آسیائی شوروی اثر پرویز ورجاوند
کتاب میراثهای تمدن ایران در سرزمین های آسیائی شوروی و روش تعمير و بازپيرائي نوشته های باستاني در اتحاد شوروي كتاب «ميراثهاي تمدن ايراني در سرزمينهاي آسيائي شوروي» از نظر موضوع دو بحث اساسي را طرح ميسازد كه عبارتند از: 1- معرفي برخي از محلهاي باستاني و تعدادي از بناهاي تاريخي متعلق به فرهنگ و تمدن ايران پيش و بعد از اسلام در سرزمينهاي ماوراءالنهر و آذربايجان شوروي. 2- بحث و گفتگو درباره شيوه و تكنيك حفاظت، تعمير و بازپيرايي آثار باستاني و بناهاي تاريخي در اتحاد شوروي: در مورد اول نويسنده كوشيده است تا ضمن نام‌بردن از محلهاي باستاني ماوراءالنهرواران (آذربايجان شوروي) به اختصار سابقه تاريخي دو شهر سمرقند و باكو را بيان داشته به معرفي تعدادي از آثار ارزنده اين دو شهر مشهور و تاريخي كه پيوندهاي ناگسستني با تاريخ و فرهنگ ايران دار ند بپردازند. درضمن معرفي برخي از اين آثار نظير گور امير، نويسنده نام معمار اصفهاني معروف اين اثر را كه بر سردر آن باقي است ذكر كرده است و باين وسيله نشان داده است كه بر خلاف نظريه‌هاي غيرعلمي كه مبتني بر نظرات خاص سياسي است. آثار معماري قرن پانزدهم و شانزدهم ماوراؤالنهر آثاري نيستند كه تحت تأثير عوامل غيرايراني و نفوذ يورش كنندگان چادرنشين ترك برپا شده باشند، بلكه آثاري هستند كه بر اساس طرح و فكر مهندسان و معماران اصفهاني- شيرازي و يزدي خلق و ايجاد شده‌اند. دربحث ديگر كتاب نويسنده با دقت و كنجكاوي هرچه تمامتر كوشيده است تا تكنيكهاي مختلفي را كه در امر حفاظت و مرمت آثاري چون ديوارنگاره (فرسك)- آثار چوبي- حجاري‌ها و بالاخره بناها بكار برده ميشود مطرح سازد و درباره آنها توضيح دهد. در اين قسمت تفاوتي كه ميان نحوه تعمير آثار و بناهاي اسلامي و بناهاي تاريخي روس است مورد بررسي قرار گرفته است. آنچه كه در اين زمنيه به بحث گذارده شده مطلبي است با اهميت و درخور توجه كه شايد براي اولين بار است كه در يك نشريه فارسي مورد گفتگو قرار ميگيرد.