نامه ارسباران

کتاب نامه ارسباران نوشته سیدرضا آل محمد

چهار جلدي ارسباران یا قره داغ ناحیه‌ای کوهستانی با مساحت ۷۸۵۶۰ هکتار، در شمال استان آذربایجان شرقی و جنوب رودخانه ارس واقع شده و با دو کشور همسایه است. ارسباران ناحیه‌ای است خاص با هویت تاریخی و تجانس فرهنگی و تعریف جغرافیایی و ساخت اجتماعی ویژه که از سال 1314 شمسی به این نام نامیده شد و پیش تر قراجه داغ نام داشت. ارسباران همان « 18 محال » معروف که در تقسیمات کشوری ابتدا شامل شهرستان اهر می‌شد و امروز شامل شهرستان‌های اهر، ورزقان، کلیبر، خداآفرين و هریس و بخش‌هایی از شهرستان‌های جلفا، مشکین شهر، پارس آباد و گرمی می‌شود. قسمتی از ارسباران از سال ۱۹۷۶ توسط UNESCO منطقه ذخیره‌گاه زیست‌کرهه اعلام شده است. نام این منطقه در کتاب نزهه‌القلوب نوشته حمدالله مستوفی قزوینی و کتاب صورالاقالیم یا هفت کشور نوشته ابواسحاق اصطخری بشکل قره‌داغ یا قراجه‌داغ آمده است. ارسباران عنوان جدیدی است که بکارگیری آن درعمل شیاع قره داغ را درمحل از سرزبانها انداخت. بااین حال در اغلب متون رسمی ومکاتبات اداری بعداز انقلاب مشروطیت، ارسباران رایج گردیده و بعدازآن تاریخ کمتر دیده شده این منطقه رادراسنادرسمی و دولتی قره داغ و یا قره جه داغ نامیده باشند. گفته شد قره داغ وصفی است که همسایگان شرقی منطقه (اهالی اردبیل) ساخته وپرداخته کرده و به یادگارگذاشته‌اند، بااین توضیح که قره درلسان ترکی دلالت برانبوهی وکثرت ودرهم تنیدگی می‌کند