کتاب واپسین وارث تخت و تاج قاجار اثر امیرسعید الهی
سخن گفتن با سلطان حميد ميرزا قاجار / به كوشش حبيب لاجوردي / مركز مطالعات خاورميانه طرح تاريخ شفاهي ايران دانشگاه هاروارد دوازده تير توپي كه روز نهم آبان 1304 ش ودر پي تصويب ماده واحده اي در مجلس شوراي ملي شليك شد پايان كار دودماني را اعلام مي كرد كه نزديك به يكصد و چهل سال بر سرزمين ايران سلطه داشت. اين نخستين بار در تاريخ شاهنشاهي ايران بود كه دودمان حاكم با راي نمايندگان مردم كنار مي رفت و سلطنت اين وديعه الهي به دودماني ديگر سپرده مي شد. بازيگر روزهاي پاياني قاجارها محمد حسن ميرزا بود كه عنوان وليعهد براي او جاودانه شد. محد حسن ميرزا پس از حادثه سوم شهريور 13210 ناگهان مورد توجه وزارت امور خارجه و وزارت هندوستان دولت انگليس قرار گرفت و نمايندگاني از وزارت امور خارجه انگلستان با او و پسرش سلطان حميد ميرزا ديدار كردند و به همان نتيجه اي رسيدند كه خواننده اين كتاب پس از چند دهه، از مطالعه متن پاسخ هاي حميد ميرزا بدان مي رسد. بدين معني كه حميد ميرزا به درد سلطنت به ايران نمي خورد و آن قدر انگليسي و حتي بدون آگاهي از زبان فارسي است كه نمي توان او را به هيج سريشي به ريش ملت ايران چسباند و اعتباري براي او تراشيد...