ابومسلم نامه

کتاب ابومسلم نامه و نقش آن در تاریخ اجتماعی عصر صفوی

کتاب ابومسلم نامه به روایت ابوطاهر طرسوسی به اهتمام حسین اسماعیلی

کتاب تاریخی ابومسلم نامه بی شک یکی از کم پیشینه ترین و کهن ترین قصه های عامیانه ی زبان فارسی است و، در همان حال، یکی از کهن ترین حماسه های تاریخ مردم ماست. اگر نخستین روایت از این داستان، بی درنگ پس از کشته شدن ابومسلم به سال 137 ه. ق فراهم آمده باشد، باز این داستان در مقطعی از زمان جای می گیرد که اسکندر نامه، داراب نامه و حمزه نامه و ... را در پشت سر دارد. با این حال، تازگی و جوانی مانع از آن نبوده است که نسبت به دیگر افسانه های حماسی تاریخی شهرت افزون تری بیابد. این آوازه، از یک سو، موجب آن گردید تا در مورد شخصیت های تاریخی پس از ابومسلم، مانند بابک، المقنع و حتی شاهان صفوی از آن گرته برداری شود و افسانه های چون بابک نامه، داستان المقنع، عالم آرای شاه اسماعیل و عالم آرای شاه طهماسب به نگارش درآید؛ و از سوی دیگر، پیرامون ابومسلم نامه انبوهی از قصه های دیگر، با مضامین کم و بیش همانند، آفریده شود. به زبانی دیگر، ابومسلم نامه درخت تناوری بود که جریان های فکری و گروه های اجتماعی بسیار، از مذاهب تسنن، تشیع و اسماعیلیه گرفته تا آیین قلندری، فتوت و جوانمردی از آن بی توجه نگذشته اند. هر کس به ذوق و سلیقه ی خود، قبایی بر این اندام دوخت و آن را از خویش دانست. تنوع روایت ها و صبعه ی فکری گوناگون در نسخ های موجود ناشی از این تعلقات است؛ و نیز فراوانی نسخه های ابومسلم نامه دستاورد آن. در گذشته ای نه چندان دور، علامه دهخدا در باره ی این اثر در لغت نامه فرموده بودند «ابومسلم نامه از سوء حظ از میان رفته است» و امروز بیش از ده ها نسخه از این داستان در کتابخانه های سراسر جهان شناسایی شده است. آن گفته استاد و این انبوه دست نویس ها اگرچه متناقض می نماید، و آن واقعیت، داستان شهرت همه جانبه و، سپس، به ورطه ی فراموشی افتادن این قصه است. به دنبال همین گسستگی است که تناقض دیگری پدیدار می گردد، به این معنی که با وجود این همه اقبال، که کثرت نسخ بزرگ ترین سند آن است، چگونه است که این داستان تا امروز به چاپ نرسیده است؟ و در حالی که در ترکیه می توان آن را از دکه ی روزنامه فروشی ها هم خرید، چگونه است که هنوز در زادگاهش خوانندگان و پژوهش گران از داشتن یک چاپ منقح از آن محروم اند؟ یکی از هدف های این بحث ارائه پاسخ به این پرسش هاست.... برگرفته از درآمد سخن فهرست مطالب: پیشگفتار نسخه های بررسی شده و ماخذ برای ویرایش اثر درآمد سخن ابوطاهر کیست؟ آثار ابوطاهر ابومسلم نامه یا ابومسلم نامه ها؟ ابومسلم نامه، داستانی شیعی یا سنی؟ بافت نمادین داستان ویژگی های ابومسلم نامه آمیختگی عناصر ایرانی و اسلامی شخصیت های داستان ابومسلم نامه و ادبیات داستانی ایران رابطه با حماسه های ملی رابطه با حماسه های دینی طیف قصه های ابومسلم نامه مشخصات نسخ ی اساس و روش تصحیح ویژگی دستوری کتابشناسی ابومسلم نامه جنید نامه ابومسلم نامه نمایه ها