در واقعیت فلسفه همان گونه معرفت آدم ، خودش را هست که در سیر صعودی، عالم عقلی مضاهیِ عالم عینی گردد که در نهایت با صادر اول اتحاد وجودی یابد بلکه فانی در او و باقی به او شود که نهایت قرب به توحید صمدی قرآنی هو الاو�'ل والآخر و الظاهر و الباطن، غایت قصوی آن است. بنابراین باید رجوع کنیم به مقصود و هدف، آنگاه روشن می شود که ارتباط دین و فلسفه چیست و هماهنگی این دو در چه اموری است. بهترین وصفی که می توانیم برای فلسفه دین ذکر کنیم، بررسی انتقادی باورها و مفاهیم پایه دینی است. فلسفه دین، مفاهیم پایه دینی مانند مفهوم خدا، مفهوم ایمان، مفهوم معجزه و مفهوم قدرت مطلق و ... را بطور انتقادی بررسی می کند. فلسفه دین شاخه ای از فلسفه است مانند فلسفه علم، فلسفه حقوق و فلسفه هنر. بهترین فهم درباره چیستی فلسفه دین زمانی حاصل می شود که بدانیم فلسفه دین چه چیزی نیست. فلسفه دین نباید با مطالعه تاریخ ادیان خلط شود. در مطالعه تاریخ یک دین خاص مثل مسیحیت، فرد مطالبی از ریشه آن در یهودیت، زندگی عیسی، ظهور کلیسای مسیحی در امپراتوری روم و توسعه آموزه های متمایز ایمان مسیحی مطالعه می کند. مطالعات مشابهی را هم می توان در خصوص سایر ادیان مهم انجام داد: یهودیت، اسلام، بودیسم و هندوئیسم. اگرچه چنین مطالعاتی برای فلسفه دین مهم هستند و گاهی با آن همپوشانی دارند، نباید با فلسفه دین خلط شوند. فلسفه دین نباید با تئولوژی خلط شود. تئولوژی رشته ای است که عمدتاً درون دینی محسوب می شود. بطوریکه آموزه های (ایمان) دینی خاصی را گسترش می دهد و در پی یافتن مبنای این آموزه ها در عقل مشترک میان آدمیان (تئولوژی عقلانی) یا در سخن خدا (تئولوژی نقلی یا وحیانی) است. اگرچه فلسفه دین اساساً درباره مطالعه شیوه های توجیه باورهای دینی است، اما توجه اصلی آن توجیه یا رد مجموعه باورهای دینی خاصی نیست بلکه هدفش ارزیابی انواع دلایلی است که اندیشمندان، له و علیه باورهای دینی اقامه کرده اند. فلسفه دین، برخلاف تئولوژی، اساساً یک رشته درون دینی نیست بلکه رشته ای است که دین را از منظر برون دینی مطالعه می کند. همانطور که فلسفه علم و فلسفه هنر، جزئی از علم و هنر نیستند، فلسفه دین هم جزئی از دین نیست. بهرحال مهم است که بدانیم یک همپوشانی قابل توجه بین تئولوژی، مخصوصاً تئولوژی عقلانی ، و فلسفه دین وجود دارد.