کتاب فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ اثر غلامحسین ابراهیمی دینایی
«در این کتاب فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ» مطرح کننده یک پرسش آشناست؛ آیا جمع بین فلسفه و دین ممکن است؟ غلامحسین دینانی در این کتاب بر این اندیشه است که رابطه دین و فلسفه با عقل و ایمان در همه ی قرون و اعصار مورد اختلاف و درگیری میان اشخاص بوده است. پس به باور او، پاسخ به این پرسش نه پاسخ به یک مسئله تاریخی بلکه پاسخ به معضلی است که مستقیما با فضای فکری امروز ما مرتبط است. اما ریشه و اساس این پرسش در نزد وی، به سال های قبل بر می گردد؛ به دورانی که دینانی دست به نگارش یکی از مهم ترین و تاثیرگذارترین آثار خود یعنی «قواعد کلی در فلسفه اسلامی» زد. پس از آن همین پرسش را در ماندگارترین اثرش (ماجرای فکر فلسفی در جهان) پی گرفت. سپس در اولین اثر مدون و نظام مند درباره سهروردی و بعد ابوالحسن عامری و غزالی و در نهایت ابن رشد، این پرسش همراه وی بوده تا امروز که با کتابی رو به رو هستیم که مجددا این پرسش بنیادین مطرح است. - در این کتاب دینانی به بررسی حدود ۲۰ فیلسوف یهودی در قرون وسطی پرداخته که درمیان این فیلسوفان یهودی، هفت نفر که از آن ها یاد شد مهم تر هستند که به آن ها بیشتر پرداخته شده است. در این کتاب به بررسی سازش فلسفه و دین از نگاه فیلسوفان یهودی پرداخته شده و این سوال مطرح می شود که آیا فاسفه با دین سازگار است یا خیر؟ دینانی دیدگاه های فیلسوفان یهودی را نیز در این باره مورد بررسی قرار داده است. نکته قابل توجه این است که یهودیان به تعالیم خود که مورد تحریف هم قرار گرفته است، به چشم آموزه های الهی و نکات اخلاقی عبرت آموز می نگریستند و در این موارد سعی بر تطبیق داشتند. در بخش هایی از کتاب نویسنده تلاش کرده، نشان دهد مباحث ظاهر و باطن و جایگاه عقل و دین در نزد فیلسوفان یهودی چگونه بوده است. همچنین دینانی در فصل های چهار، پنج و شش به عرفان یهودی پرداخته و این که چگونه مساله باطن گرایی در شریعت یهودی ممکن است. نکته دیگری که می توان درباره این کتاب بیان کرد این است که نویسنده، در مواجهه با آرای فیلسوفان یهودی، رویکردی انتقادی دارد. به دیگر سخن در برابر اندیشه آنها منفعل نیست. دینانی تلاش کرده است یک گفت و گوی نقادانه را با این متفکران در پیش بگیرد. البته این رویکرد در آثار پیشین غلامحسین دینانی دیده می شد. این رویکرد قبل از هر چیز ریشه در روش شناسی دینانی دارد. روش تحلیل او همواره یه روش نقادانه بوده است. این روش از عقلانیتی می آید که زمینه کاری دینانی نیز هست. البته این نگاه نقادانه نویسنده کتاب مانع از دیدن وجوه مثبت و تحسین برانگیز فعالیت فکری فیلسوفان یهودی نشده است. چنان که در بسیاری از بخش های کتاب، در درجه نخست سعی شده است در یک نگاه همدلانه، ابتدا وجوه مثبت، دقیق و تازه کار فیلسوفان یهودی نشان داده شود. پس از آن است که نکته های قابل نقد مطرح می شود. به ویژه در مبحث عرفان کابالایی یا همان عرفان قباله که فصلی از کتاب به آن اختصاص دارد، دینانی ابتدا جنبه های مثبت و سخنان ارزشمند این فیلسوفان را آورده اما در بخش هایی که از دید نویسنده اندیشیده این فیلسوفان از عرفان منحرف می شود و سر از سحر و جادو و رمالی در می آورد، نکات انتقادی نیز مطرح می کند...