کتاب لبخندهای یک شب تابستانی - شرم اثر اینگمار برگمان ترجمه غلامرضا صراف
دو فيلم نامه «لبخندهاي يك شب تابستاني» در بین نوشته های برگمان جايگاه ويژه اي دارد. در واقع اين فيلم را مي توان حد فاصل ميان فيلم هاي اوليه برگمان با فضاي شاد و ريتم پر تحرك و آثار بعدي او كه فلسفي تر و تلخ تر هستند، دانست. در «لبخندهاي يك شب تابستاني» برگمان روابط متقابل چند زوج اشرافي را به نمايش مي گذارد و به رغم طنز سياه و ظاهر كميك فيلم، درون مايه ها و دغدغه هاي اساسي و هميشگي او به چشم مي خورند: عدم تفاهم زوج ها، سردي حاكم بر روابط زناشويي و... هم چنين در اين فيلم برگمان نقبي هم به دنياي در حال اضمحلال «اشرافيت سنتي» مي زند و به زيركي، زوال و پوسيدگي هر دم فزاينده ي آن را نشان مي دهد. «شرم» فيلمي است سراسر پرسش و خالي از پاسخ. فيلمي تلخ و سياه كه داستان رابطه ي سرد و پر تنش زوجي را بر بستر تنش و جنگي بسيار بزرگ تر و بي رحمانه تر كه بين دو نيروي متخاصم جريان دارد به تصوير مي كشد. برگمان در اين فيلم به مقوله هاي هستي شناسانه ي مورد علاقه اش مي پردازد: علت وجود، عشق به هم نوع، مرگ و ترس از مرگ، و پايداري و بقاي عشق. پائولين كيل منتقد مشهور امريكايي «شوم» را يك شاهكار بي نقص از برگمان ناميده است.