کتاب کمدیا دل آرته اثر جاکومو اورلیا ترجمه ناتالی چوبینه
کتاب بسیار جالب كمديا دل/ آرته از حدود ميانه ي سده ي شانزدهم پا گرفت؛ مي توان گفت موفقيت آن در تقريباً تمامي اروپا و به ويژه فرانسه و ايتاليا، كشور خاست گاه اش، تا حوالي نميه دوم سده ي هجدهم پاي دار ماند. اين قالب اصيل هنر تماشا هنگامي دل/ آرته نام گرفت كه بازي گران حرفه اي آن را بازي كردند و تصميم گرفتند در برابر غير حرفه اي هاي نابلد دربارها و آموزش گاه ها گروه هائي commedia (كمدي بداهه) و commedia improvvisa منظم تشكيل دهند. نخست (كمدي در آستين)Commedia a braccia (كمدي مضموني) نام داشت، بعد soggeto خوانده شد، به مصداق كار كمدي بازي هاي آن كه بر مبناي يك سناريو يا كانوواچ و (به معني «بوم نقاشي») لطيفه هائي بداهه پردازي مي كردند؛ بعدها به «كمدي صورتك ها» نيز مشهور شد، چون بيش تر شخصيت هاي آن با صورتك بر صحنه ظاهر مي شدند و با اين كار تيپ ثابت (ماسكره) مي آفريدند.