کتاب فروغ فرخزاد : زندگی نامه ادبی همراه با نامه های چاپ نشده اثر فرزانه میلانی
صدها سال است که راویان شیرین سخن فارسی زبان حکایت خود را با یکی بود یکی نبود آغاز کرده اند ذکر این عبارت کوتاه ولی پروسعت در آستانه هر ،روایت در آن لحظه جادویی که مخلوق به معجزه هنر خالق میشود و نظمی نو در میاندازد، یادآور این نکته ژرف است که در پس هر قصه قصۀ دیگری نهفته است که حقیقت چندین و چند چهره دارد زندگی حجاب اندر حجاب و مالامال از تناقض است و زبان در عین حال که عریانگر است پوشاننده نیز هست. به قول بیهقی، از هر سخن سخن خیزد.
کتابی که در دست دارید تفسیر من از یک زندگی پربار ولی پیچیده خوانش من از آثاری بدیع ولی در هم تنیده و درک من از گفت و شنودهای متعددی است که انجام داده ام. این روایت من از زندگی و اشعار فروغ فرخزاد است هرچند اشعار این شاعر توانا باغ همیشه بهار من است و با همۀ ارادت و احترامی که برای شخص او دارم کوشیده ام از قضاوت بپرهیزم توجیه و تبرئه کردن پاره ای اتفاقات و وقایع، یا محکوم کردن آنها با را از حیطهٔ مجاز زندگی نامه نویسی فراتر گذاشتن است با این که میدانم بیطرفی مطلق و محض وهمی بیش نیست سعی کرده ام شاهدی بیطرف باقی بمانم.
کوشش من این بوده که از آوردن داستانهایی که ذکر آنها فقط شایعه پراکنی یا شایعه درباره شایعه است حذر کنم که این نه در خور فرخزاد و نه شایسته خوانندگان این کتاب است ولی در دل عبارت یکی بود یکی نبود هزارتویی از راه و روش آفرینش هنری نیز نهفته است نکته ظریفی یادآور این حقیقت که هر روایتی با همکاری خیل عظیمی از راویان دیگر ساخته و پرداخته شده و در پس هر راوی راویان دیگری ایستاده و در کمال سخاوت به او مددها رسانده اند شاید از همین روست که برخی از آثار هنری ما ایرانیان - از قالیهای زیبا گرفته تا کاشیهای ،رنگین از گنبدهای طلایی تا خاتم کاریهای بی بدیل - نام آفریننده ای را یدک نمیکشند من هم در فرایند تدارک این کتاب دین فراوانی به خویشان دوستان همکاران محققان و دانشجویانم پیدا کرده ام. - مادر و پدرم زینت و محمود ،میلانی زندگی و داروندار خود را پای تحصیلات پنج فرزند خود گذاشتند تکیه کلام پدرم این بود که قالی زیر پایم را هم برای تحصیل فرزندانم خواهم فروخت ،همسرم فریدون ،میلانی، پشت و پناه من که خود دندان پزشکی حاذق بود و دلش نمیخواست من آن رشته را رها کنم با گذشتی ستودنی مرا در ادامه راهی که انتخاب کرده بودم یاری داد و از هیچ محبت و حمایتی دریغ نکرد نور دو چشم و دیده ام فرزندانم فرامرز و فرناز و خانواده هایشان - جاستین لئو، جولیا، جُرجیا، پائولو ،لیلا لوکا و مارکو - پنجره زندگی ام را به روی خورشید و روشنایی و مهربانی گشوده اند و همواره یار و یاورم بوده اند.
برادرانم که وجودشان باعث دلگرمی و افتخار من است، از آغاز این کتاب همچنان که از آغاز زندگی ام تکیه گاه و پشتیبانم بودهاند. برادرم عباس، به رغم تعهدات بی پایانش هر بخش فروغ فرخزاد زندگی نامۀ ادبی را دوبار در مراحل مختلف خواند فضل گسترده اش نگاه منصف دید موشکاف و نکته سنجی هایش و سعه صدر خودش و همسرش جین در تاروپود این اثر تنیده شده است. زبان من یارای ادای سپاسی شایسته محبتهای بی دریغ او .نیست از روزی که چشم به دنیا گشودم برادرم حسن ستون زندگی ام بوده و هست دین من به او به درازای عمرم است. روزی نیست که او مشوق به پایان رساندن این کتاب نبوده باشد. او که سيمرغ من است همراه همسرش مهوش در شادی و غم همراه و در کنارم بوده اند.
برادرم محسن با صفای وجود و تیزبینی ویژه اش با تعهد راستینش به جوهر کلام و ایجاز، دنیایی از محبت و انرژی مثبت بوده است. او و همسرش رامک از اولین مشوقان من در این سفر طولانی و راهنمایم بودهاند اجل به برادرم حسین مهلت نداد و ۱۶ سال پیش ما را از محبتهای بی حد و حصرش محروم کرده بود.
آغاز این کتاب رساله فارغ التحصیلی من در دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس استاد راهنمایم امین بنانی که به مفهوم دقیق کلام انسانی شریف و فرهیخته بود. هنگامی که بسیاری مرا از تغییر رشته از ادبیات فرانسه به ادبیات تطبیقی برحذر می داشتند، ترغیبم کرد که به ندای دلم گوش فرا دهم و در این راه از هیچ حمایت و هدایتی کوتاهی نکرد. بسیاری از خویشان ،دوستان ،همکاران و همسایگان فروغ فرخزاد از سر لطف با من به صحبت نشستند و از همین راه به گسترده کردن منظر من مدد رساندند. بعضی از آنها در این باره با کس دیگری صحبت نکرده بودند. ابراهیم گلستان که بیش از نیم قرن در مورد رابطه اش با فرخزاد سکوت اختیار کرده بود، با من گفت و گو کرد و با صراحتی در خور ستایش به پرسشهایم پاسخ داد.
با این که به قول باربارا ،جونسون جدال زندگی نامه نویس اغلب با متولیان با خانواده شخصیتی است که درباره اش مینویسد ملاقاتهای من با اعضای خانواده فرخزاد پربار و راهگشا بود گلوریا کولی) فرخزاد که میگفت در تسخیرناپذیری هستم که چهل سال دربارۀ فروغ با احدی صحبت نکرده ام چون که فروغ مذهب من است. قسمتهایی از خاطراتی را که از خواهرش و دوران کودکی خودش نوشته بود برایم خواند امیدوارم آن خاطرات ارزنده و روشنگر به زودی در دسترس خوانندگان مشتاق قرار گیرد.
دین من و این کتاب به سیمین بهبهانی شهرنوش پارسی پور گلی ترقی صادق چوبک ناصر ،خدایار سیمین دانشور یدالله ،رؤیایی، غلامحسین ساعدی شجاع الدین ،شفاء فریده ،فرجام فریده گلبو، اردشیر محصص، تهمینه میلانی نادر نادرپور پرتو نوری علاء و لعبت والا فراوان .است اطلاعاتی که درباره زندگی فرخزاد و فضای روشنفکری آن دوران پرتب و تاب برایم فراهم کردند به غایت سودمند بود. هما آروند کتابداری خبره و انسانی ،نازنین چندین سال با شکیبایی و دقتی شگفت انگیز مجلات و روزنامه های فارسی زبان را تورق کرد و هر اشاره ای را که به زندگی و اشعار فرخزاد یافت برایم فرستاد. زبان زیبای فارسی که چکیده تجربه و درایت میلیونها انسان طی سالیان متمادی است عاشق بودن را مترادف با دوست داشتن میداند در کمتر زبانی در کمتر ،فرهنگی داشتن دوست چنین ارج و منزلتی دارد که هم سنگ و هم تراز عشق پنداشته شود بخت با من یار بوده که دوستان نازنینی که زندگی ام را به برکت محبتشان ،آمیخته اند از جنبه های مختلف مرا در به پایان رساندن این کتاب یاری کرده اند.
و دوستان ،خوبم شیرین ،نشاط شهلا ،شفیق و مهشاد محیط با دقت نکته سنجی این کتاب را خواندند و در اصلاح آن به من یاری رساندند. گفت و گوهای من طی سالیان دراز با بهیه ،نخجوانی کاوه ،صفا شهلا حائری ژاله حاجی باشی و جسیکا فلدمن درباره زندگی و آثار فرخزاد این امکان را برایم فراهم کرد که سویه تازه و راه نپیموده ای را در تحقیق خود در پیش بگیرم از هایده اکبرزاده پروانه اسکوئی جنت بایزر ری بلامبرگ میترا بخشا ویتنی پولاک هدی جلیلی آرش خارابی، جمیله دبیری، نستا و روحی رمضانی، جلال علوی نیا، ثریا شاکری، کری ،شیفر ناهید ،ماسالی پری معاضد مهرنوش ،مزارعی مری مک کنلی ژیلا ملک زاد، نگار محمودزادگان و الیزابت والش سپاسگزار و قدردان محبت هایشان هستم چاپ این کتاب به همت و محبت احمد تبریزی میسر شد.
از او سپاسگزارم با این که آرزویم این بوده و هست که فروغ فرخزاد زندگی نامه ادبی در ایران - سرمنزل مقصودش و زادگاه فروغ فرخزاد - به چاپ می رسید ولی بخت همراه نبود و در نهایت ترجیح دادم آن را در فضای مجازی منتشر کنم و نوشته ای قلع و قمع شده را به دست مخاطبم در ایران نسپارم. مسئولیت هر اشتباه و هر نقصانی بر عهده شخص من است. خوانندگان این کتاب را به احتیاط دعوت میکنم و با اشتیاق چشم به راه و پذیرای هرگونه راهنمایی و اصلاح اطلاعات ارائه شده هستم فرزانه میلانی شارلوتسويل، ويرجينيا سپتامبر ۲۰۱۶
خرید کتاب فروغ فرخزاد : زندگی نامه ادبی همراه با نامه های چاپ نشده اثر فرزانه میلانی چاپ اول نشر پرشین سیرکل کاندا