کتاب آذر، آذربایگان اثر سیاوش بشیری
سهمناک مصیبتی است این که تاریخ بماند ، زمان بگذرد و نسلهایی که می آیند فراموش کنند در مرور لحظه های تاریخ چه نشیب و فرازهایی برزاد گاهشان رفته ، چه حماسه هایی آفریده شده و چه بهانه هایی همیشه برای خیانت جمعی سرسپرد وجود داشته است
. سهمی سهمناک مصیبتی است که در وانفسای بیماری جامعه ای. تفاوت بی از نیروی مبارزه ملی به کار روشنگری گذشته ، تاریخ، بلا و شادمانیها و قصه خدمت و خیانت بگذرد . ......
و سهمناک تر آنکه نسیان، فراموشی و بی تفاوتی بی تفاوتها . زمینه ساز بی وطنانی گردد که باز به اشاره و لینعمتهای چپ و راست دراندیشه تکرارهمان قصه های استخوان سوز، همان خود مختاری طلبی های ، همان آزاد بخواهی ها همان استقلال جوئیها برآیند. ..... و آذر ، آذربایگان ، به تعبیری ضرورت زمان برای مقابله ......
با این سهمگینی هاست ، چرا که باز نمره شوم استعمار از حنجره " این و آن بلند است و آذربایجان و کردستان و خوزستان ایران بهانه ای شده است تا غول تجزیه طلبی از بند رها گردد او بار دیگر خاک خونین گرامیمان را به پلا واگذارد. از بلندای غروری که ایرانی بودن من است ، همه تن ذره ای کوچک وبی مقدار میشوم و به التماس مینشینم تا نسل نوپای مصیبت کشیده مان این مختصر ره آورد صادقانه را بپذیرد، بخواند و در روشنی تاریخ گام بردارد .
کسی می گفت: اگر تاریخ ، خاصیت تجربه اندوزی نداشته باشد ، راستی به چه کار می آید؟ پنجاه و نه دقیقه پیش از نیمه شب فردایی که روز هیجدهم مـــــــــاه اردیبهشت سال ۱۳۲۴ آغاز میشد ،
دریا سالار "دونتيز جانشین آدولف هیتلر بنام فرماندهی عالی آلمان نازی به تمام نیروهای خود فرمان داد که سلاح و دارائیهای جنگی خود را به نیروهای متفقین تسلیم کنند و لحظه ای بعد نیز سند تسلیم بلا شرط را امضا و به این ترتیب نقطه پایان را بر جنگ جهانی دوم گذاشت .
پایان جنگ ، صرفنظر از ابعاد جهانی آن برای ملت ایران بارقه امیدی بود که اشغال ناجوانمردانه خاکش پایان یافته و بدنبال چند سالی آشوب و هرج و مرج ، با استقرار صلح جهانی فرصت دارد که به ترمیم ویرانی ها پرداخته ، باز سازی و نوسازی مملکت را در پیش روی بگیرد، اما این امید ملی بزودی با توطئه های بین الطلی به یأس مبدل شد و استعمارگران فاتح با عنایت به اوضاع و احوال جهانی کوشیدند ، بهر نحو شده جای پایی برای آینده در وسعت خاک ایران، دست و پا کنند.
قانون تحریم امتیاز نفت که در یازدهم آذر ماه ۱۳۲۳ ، بدنبال استعفای ساعد و در زمان نخست ـ وزیری بیات به تصویب رسید ، بهانه مساعدی بود که فاتحان جنگ را به اتخاذ روشهای فشار بر ایران ناگزیر سازد. اعمال فشار از سوی اتحاد جماهیر شوروی ، انگلستان و آمریکا به اشکال مختلف انجام می گرفت و بجز آمریکا که بامید آینده فشار خود را از راه دیپلماسی خاصی انجام می داد ، د و رقیب دیر پای دیگر با اغتنام از فرصت پایان جنگ و شوریدگی جامعه به کمک ستون پنجم خود، هر روز ماجرا و بلوای تازه ای در ایران می آفریدند .
روز هفتم فروردینماه ۱۳۲۴ ، عده ای از مردم که گفته می شد از طرفداران سید ضیاء طباطبائی هستند به باشگاه حزب توده ایران و اتحادیه کارگران اصفهان حمله کرده و آنجا را به آتش کشیدند. در این زمان بختیاری ها به اشاره انگلستان اصفهان را محاصره کرده بودند .