گنج علی خان و خیرات او

کتاب گنج علی خان و خیرات او اثر محمد ابراهیم باستانی پاریزی

 از اختصاصات شهرهای اطراف کویر یا به تعبیر من شهرهای بیابانی یکی اینست که یک سلسله ساختمانها و محلات عمومی تحت عنوان مجموعه در آن شهرها میتوان یافت : مثل مجموعه ابنیه عماد الدین در کاشان.مجموعه میر چقماق در یزد.مجموعه وکیل در شیراز و مجموعه های کرمان که اکنون از آن صحبت خواهد شد.
هدف از ساختمان این سلسله بناها به صورت مجموعه ظاهرا تسهیل زندگانی و ترتیب آسایش عمومی و تهیه سرویس های شهری و بالاخره صرفه جوئی در بودجه و علاوه بر آن تامین آسایش عمومی و امنیت اقتصادی با کوشش و بهای کمتری صورت پذیرفته میشده است.
از جهت اینکه ایجاد چنین ساختمانهایی محتاج مخارج و فرصت کافی است. طبعا ساختن این گونه مجموعه ها تنها در دوران های صلح و آسایش عمومی یک شهرستان و علی الخصوص دوره طولانی حکومت یک فرد یا یک خانواده امکان پذیر میشده.
شهر باستانی کرمان که تاریخ مدون آن تا دوران اشکانی عقب میرود و البته پیش از آن نیز دارای قدمت و ارزش تاریخی بوده است.

خرید کتاب گنج علی خان و خیرات او

 در حکم نقطه اتصال میان بنادر دریای عمان و شهرهای شمالی و غربی کویرهای جنوب شرقی ایران محسوب میشود.
راهای ارتباطی این حدود را میتوان به نخهایی تشبیه کرد که از بنادر عمان مثل عباسی.میناب.چابهار.و از شهرهای شرقی مثل سیستان و شهرهای غربی مثل شیراز شروع میشوند. و در کرمان بهم میرسند و درباره از کرمان شروع میشده به شکل پروانه به یزد و اصفهان یا راور وقاین یا طبس و هرات منتهی میشده اند و کرمان نقطه اتصال این راها بوده است.
از آن جهت که بارندگی درین ولایپت پهناور (تقریبا نصف وسعت فرانسه و دو برابر وسعت انگلستان) در سال بطور متوسط از 12 سانتیمتر تجاوز نمیکند طبعا درآمد این ولایت از جهت کشاورزی و زمینهای زیر کشت بسیار کم است و قسمت عمده درآمد محدود آن که در نیمه دوم قرن بیستم هم از یک میلیون تن یعنی یک پنجاهم جمعیت فرانسه یا انگلستان تجاوز نمیکند باید از طریق مبادلات تجاری و سیستم راهای ارتباطی تامین شود.

بهمین دلیل ارکان عمده این مجموعه بناها در کرمان مخصوصا و در شهرهای واسط مثل سیرجان و بم و راور عموما ایجاد کاروانسراست.
ساختمان دیگری که جزو مسلم این مجموعه ها فراهم می آمده آب انبار بوده.
این آب انبارها مثل آب انبار خواجه در یزد و یا آب انبار گنجعلی خان در کرمان چندان ذخیره داشته که مردم شهر میتوانسته اند برای دو یا سه ماه و گاهی شش ماه از جهت مصرف محدود آب به آن اتکاء کنند.

خرید کتاب گنج علی خان و خیرات او اثر محمد ابراهیم باستانی پاریزی چاپ اول سال هزار سیصد پنجاه و سه چاپ بهمن