در نوشته سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت(علیهم السلام) بررسی کردن و اصول و روش های تربیتی نهفته در سیره آنان در حیطه های تربیت فرزند، تربیت اعتقادی، تربیت عبادی، تربیت اخلاقی و تربیت علمی استخراج و تبیین شده است. تربیت انسان از موضوعاتی است که همواره مورد توجه جامعه های انسانی بوده و هست؛ زیرا نقش اساسی در رشد و تعالی فرد و جامعه دارد. این نقش چنان برجسته و انکار ناشدنی است که برخی گفته اند انسان بودن انسان نیز در گرو تربیت اوست. شاید بتوان با قاطعیت گفت که پیامبران، نخستین انسان هایی بودند که تربیت دیگران را، اگر نگوییم تنها وظیفه خود، دست کم یکی از وظایف اصلی خود قرار دادند. خداوند آنان را برای هدایت مردم انتخاب و برای انجام این وظیفه، که همان تربیت مردم است، مبعوث کرد. پیامبران نیز با جدیت، علاقه و دلسوزی بدین کار می پرداختند و در این راه هرنوع سختی و گرفتاری را به جان می خریدند و در بسیاری از موارد از دادن جان نیز دریغ نداشتند، تا شاید بشریت را اندکی در مسیر تربیت و کمال به پیش ببرند. نقش انبیا در تربیت و ترقی و تمدن بشری به اندازه ای است که می توان گفت اگر پیامبران و تلاش های طاقت فرسای آنان نبود، خبری از تمدن و ترقی و انسانیت نبود. خاتم پیامبران، حضرت محمد مصطفی(ص) نیز از زمان برگزیده شدن به رسالت تا زمان رحلت، با تمام وجود به کار تربیت مشغول بود. علاقه او به تربیت و هدایت مردم و شفقت و دلسوزی اش به اندازه ای بود که تربیت نایافتگی مردم و گمراهی آنان خاطر ایشان را بسیار بیشتر از خاطر گمراهان و تربیت نایافتگان می آزرد. پیامبر خدا(ص) در کار تربیت چنان با مهارت و درایت عمل می کرد که در مدتی کوتاه بذر فعالیت هایی که وی در قلب و جان مردم نشانده بود، جوانه زد، بالید و به بار نشست و میوه شیرین آنها کام مردمان شبه جزیره را شیرین کرد، دعوت وی سراسر شبه جزیره را گرفت و اعراب فوج فوج به آیین وی روی آوردند. پس از پیامبر(ص) نیز اهل بیت(علیهم السلام) راه وی را ادامه دادند و توانستند با تدبیر خود آموزه های ناب اسلام را در میان مسلمانان به رغم مخالفت حکومت ها، بگسترند. بدین ترتیب، بررسی سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل بیت(علیهم السلام) می تواند چراغی فراروی مربیان و والدین در تربیت نسل جدید باشد و تاریکی های این مسیر سخت و پرمخاطره را برای آنان روشن سازد؛ زیرا بررسی سیره های تربیتی آنها پرده از روی قواعد، اصول، روش ها و فنون تربیتی به کار رفته در رفتارهای تربیتی آنان برمی دارد و مربیان و والدین می توانند از این روش ها و قواعد در فعالیت های تربیتی خود بهره ببرند.