گذشتن دوران و زمان ،زیاد شدن تجربيات محققان و پژوهشگران، وسعت دامنه تحقيق و تلاش، لزوم بررسي هاي گوناگون، و فرصتهاي اندك، برخي از هوشمندان آگاه به زمان را بر آن داشت تا شيوه ها و راههاي ديگري نيز براي دستيابي به حقايق متون عرضه كنند و در اين راستا و در جهت رسيدن به اين هدف والا، كتابهاي كليدي، و فهرست هايي نگاشته شد كه بدانها (معجم) يا (فرهنگ) گفته مي شود. اين كارها بيشتر بر اساس (واژه ها )و تكيه بر مصدر هر واژه مي باشد ، و از اين طريق رسيدن به موضوع مورد نظر آسان شده است. كساني كه در انديشه دستيابي به عمق فرهنگ اسلامي هستند، و در سر شوق سير و سياحت و تدبر در معارف بلند آيات قرآني و گلستان هاي پربار نبوي و علوي را دارند، مي دانند كه خود ، گاهي براي دست يافتن به متن يك آيه يا روايت، ساعتها وقت صرف مي كردند، و باز هم به مقصودنمي رسيدند محققان در زمينه قرآن كارهاي ارجمندي را سامان بخشيده اند.