تاریخ تحلیلی بسیار مهم درمورد زندگانی امیر المومنین علی علیه السلام استاد محقق «آیت الله شیخ جعفر سبحانى» از علماء برجسته حوزه علمیه قم مىباشد که در 860 صفحه تدوین واز سوى موسسه تعلیماتى وتحقیقاتى امام صادق علیه السلام قم منتشر شده است. و مشتمل بر یک پیشگفتار و شش بخش همراه با فهرست ها مى باشد پیشگفتار که مشتمل بر 4 صفحه است در مورد نقش شخصیت هاى بزرگ تاریخى در حیات و سعادت جوامع بشرى ومخصوصا نقش پیامبر صلى الله علیه و آله و حضرت على علیه السلام در تاسیس جامعه اسلامى و حسرت از کنار گذاشتن حضرت على علیه السلام در بعد از رحلت پیامبر ص و نیز تقسیم دورانهاى زندگى حضرت على (ع) مى پردازد که این دوران ها عبارتند از: 1 ـ از ولادت تا بعثت 2 ـ از بعثت تا هجرت 3 ـ از هجرت تا رحلت پیامبر ص 4 ـ از رحلت پیامبر صلى الله علیه و اله تا خلافت 5 ـ از خلافت تا شهادت و بخش هاى کتاب بر مبناى دوره هاى فوق مىباشد؛ و تلاش مولف بر این بود که از هر نوع مبالغه و حدس هاى بى اساس دورى نماید و مصادر و مآخذ را تا جائى که براى نوع خوانندگان فارسى زبان ملال آور نباشد بیان کند. مولف در بخش اول کتاب که مربوط به زندگى حضرت على علیه السلام قبل از بعثت پیامبر صلى الله علیه و آله است ابتدا یک مقایسه اى بین حضرت على (ع) و حضرت مسیح(ع) مى نماید که عده اى او را تا مرتبه الوهیت بالا بردند و عده اى در مقابل او را دروغگو و متهم به شنیع ترین تهمت ها دانسته اند. و در تایید گفتار خود تمسک مىکند به روایتى از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله که خطاب به حضرت على علیه السلام فرمود: «دو گروه در راه تو هلاک مىشوند: گروهى که درباره تو غلو کنند و گروهى که با تو دشمنى ورزند».