كتاب نامه ای از امام موسوی کاشف الغطاء «ولايت فقيه» همانند ديگر آثار امام خميني در رژيم شاه در صدر ليست كتب ممنوعه قرار داشت ( به همين علت با نام كنوني كتاب به چاپ رسيد ) و چه بسيار بودند كساني كه به جرم چاپ و تكثير اين كتاب و حتي به جرم همراه داشتن و يا مطالعه اين اثر به زندان افتاده و زير شكنجه قرار ميگرفتند ولي علي رغم فشار ساواك و تضييقات رژيم شاه، جانبداري از انديشه حكومت اسلامي كه مباني فقهي آن در كتاب حاضر به وسيله حضرت امام خميني تبيين گرديده بود به سرعت در ميان نيروهاي مسلمان و انقلابي در حوزههاي علميه، دانشگاهها و ديگر مراكز گسترش يافت و ايده تشكيل حكومت اسلامي بر اساس ولايت فقيه به عنوان يكي از اصليترين آرمانهاي قيام پانزده خرداد و نهضت امام خميني جلوهگر شد. كتاب «ولايت فقيه»، مجموعه سيزده سخنراني است كه حضرت امام خميني، سلام اللـه عليه، در فاصله سيزده ذيقعده 1389 تا دوم ذيحجه 1389 (مطابق با 1/ 11/ 1348 تا 20/ 11/ 1348 ش.) در ايام اقامت در نجف اشرف ايراد فرمودهاند. اين سخنراني ها در همان ايام به صور مختلف، گاهي كامل و گاه به صورت يك يا چند درس تكثير و منتشر شده است و در پائيز 1349 ش. پس از ويرايش و تاييد حضرت امام براي چاپ آماده گرديد و نخست توسط ياران امام در بيروت به چاپ رسيد و پنهاني به ايران فرستاده شد و همزمان براي استفاده مسلمانان انقلابي به كشورهاي اروپايي و امريكا و پاكستان و افغانستان ارسال گرديد. فقها در باب ولايت فقيه معمولاً به تناسب مورد در ابواب مختلف فقه بحث هاي كوتاهي كردهاند و گرچه بعضي بسيار مختصر و برخي به تفصيل بيشتر به موضوع پرداختهاند اما يك بحث منظم و جامع در اين مورد در كتب فقهي قدما ديده نميشود كهدليل آن را ميبايست در شرايط سياسي و اجتماعي حاكم بر تاريخ گذشته ممالك اسلامي و سلطه حكومتهاي جابر و عدم امكان طرح چنين مباحثي به لحاظ مهيا نبودن شرايط حاكميت فقها جست وجو كرد. در عين حال قطع نظر از اختلاف آراي فقهاي شيعه در محدوده اختيارات و شئون ولايت فقيه در زمان غيبت، عموم فقها در اثبات نوعي ولايت براي فقيه جامع الشرايط اجمالاً اتفاق نظر دارند، كه اخيراً در همين رابطه آراي فقها در باب ولايت و دامنه اختيارات آنها در زمان غيبت در ضمن كتابهايي چند گردآوري شده است. بر اساس منابع موجود مرحوم آيت اللـه ملااحمد نراقي از علماي عصر قاجاريه در كتاب «عوائد الايام» بيشتر و جامعتر از سايرين به اين موضوع پرداخته است. ايشان ابتدا با تمسك به روايات متعدد، به طور كلي ثابت كرده است كه در «عصر غيبت» فقيه در دو چيز حق ولايت دارد. 1- در همه اموري كه پيامبر (ص) و ائمه(ع) در آنها صاحب اختيار بوده و ولايت داشتهاند مگر اينكه مواردي به دليل شرعي استثنا شود. 2- در همه اموري كه با دين و دنياي بندگان خدا ارتباط دارد و بايد انجام شود. ايشان در ادامه به ده مورد از شئونات ولايت فقها و از آن جمله: افتاء، اجراي حدود الهي، حفظ اموال يتيمان و مجانين و غايبين، تصرف در اموال امام معصوم(ع) و با استناد به آيات و و روايات و استدلالهاي فقهي توجه خاص كرده و به تفصيل بحث كرده است. گرچه از مطالب اوليه مرحوم نراقي(رض) بر ميآيد كه او ولايت فقيه را شامل امر حكومت نيز ميدانسته است، اما خود در وجهي گسترده بر آن تصريح و تاكيد نميكند. پس از مرحوم نراقي، حضرت امام خميني (س) تنها فقيهي است كه علاوه بر بحث در اين مورد مثل ساير فقيهان به تناسب مسائل مختلف، ولايت فقيه را در تصدي امر حكومت با همان معناي جامع و شامل، براي نخستين بار با روشني و تاكيد و تصريح، تفصيلاً مورد بررسي و اثبات قرار داده است و چنانكه اشاره شد مبحث ولايت فقيه را يك بار به صورت شفاهي در طي سيزده جلسه در نجف اشرف تدريس نمودهاند كه كتاب حاضر، صورت مكتوب و ويرايش شده همان درسهاست. و بار ديگر مبحث ولايت فقيه را در جلد دوم- از مجموعه پنج جلدي- «كتاب البيع» تقريباً با همان سبك نوشتهاند. امام خميني در كتاب «ولايت فقيه» با عنايت و تاكيد بسيار، اصل «ولايت»- كهاساس و پايه تمام وظايف است- بخصوص ولايت در امر حكومت و جنبههاي سياسي آن را مورد بررسي قرار دادهاند.