بحث تفتیش عقاید در تاریخ جهان، گفتنی های بسیار دارد. تفتیش عقاید، گفتاری از بی رحمانه ترین شکنجه ها و عیان ترین بی عدالتی ها و استعمار هاست. اعمالی که به مانند گذشته، امروزه نیز در جهان تکرار و تکرار می شود. تاریخ تفتیش عقاید، تاریخ سفاکی ها و شکنجه ها و سادیسم ها می باشد. کتابی نوشته ی فرانکو مارتینلی درباره دادگاه های تفتیش عقاید و شیوه های تفتیش عقاید و جنایت های هولناکی که در اروپا اتفاق افتاد. کتاب حاوی چهارده فصل است و گفتار هایی چون :
دادگاههای تفتیش عقاید ، شاهان کاتولیک ، شیوه های تفتیش ، جادوگران و فتنه انگیزان ، گرایش های لوتری ، مبارزه ی انکیزیسیون با هواداران مذهب پروتستان ، محاکمه ی کارانزا ، عدالت شاه ، تفتیش عقاید در پرتغال و در پایان گفتاری به نام: آخرین آدم سوزی ها را شامل می شود. این کتاب تاریخی از ستم ها و آزار و اذیت های بیمارگونه ی انکیزیسیون و قومی کوردل بر مردمی می باشد که تنها گناهشان داشتن باورهای دینی متفاوت با کلیسا بود. زیر پرچم مذهب مسیح، ستم ها و ظلم های آشکاری همراه با شکنجه های هراسناک بر مسلمانان و یهودیان و آنها که به مرام کلیسا و حکومت باوری نداشتند، روا داده شد.

روز 12 مه 1314 نخستین مراسم در آتش انداختن ملحدین را در آراگون برپا داشتند. شش تن ملحد زنده و چندین جسد نبش قبر شده سوزانیده شدند. اصطلاح اتودافه به اسپانیایی مترادف حد شرعی است و به مراسمی اطلاع می شود که طی آن ملحدین را پیش از سپردن ایشان به دست دادگاه عرف با مذهب و کلیسا آشتی می دهند. آیین در آتش انداختن بر دو نوع بود: یکی در ملا عام و توام با تشریفات و تظاهرات و دیگری خصوصی و غیرعلنی که در کلیسا در برابر کسانی که حق حضور داشتند و مامورین دادگاه عرف را در آن راه نبود برگذار می گردید. از نظر حفظ ظاهر اجرای مجازات مرگ حتی اگر این امر نتیجه محکومیت به شمار می آمد نیز با تشریفات در آتش انداختن همراه نبود.

از سال 1314 و حدوده طی پنجاه سال، کم و بیش ده مراسم سوزاندن محکومین در آراگون برپا داشتند: یک مورد آن که به سال 1360 در والنس اتفاق افتاده هنوز نیز شهرت و معروفیت خود را از دست نداده است: به طوری که برخی از مورخین ثبت کرده اند دست کم هشتاد محکوم در آتش انداخته شدند: اینان همگی ملحدین مقصر، معترف به الحاد یا به هر حال از محکومینی بودند که از انکار و رد مذهب متفاوتی که به آن قائل بودند سر باز زده بودند. تفتیش گران پیوسته خود را انعطاف پذیر و عاری از کوچک ترین بارقه ی ترحم نشان دادند.

اتاق شکنجه که آنرا چنین می نامیدند در قعر زمین قرار داشت، راه پله ای ظلمانی و سهمناک به آن راه می برد. زیر زمین غالبا دخمه مانندی بود که در دل زمین کنده بودند و دو مشعل پیه سوز زوایای تاریک و دهشت انگیز آنرا نشان می داد. مفتشین، پزشک، دژخیمان و محکومینی که از اعتراف سر باز زده می بایست تحت بازجویی و استنطاق قرار می گرفتند، در این مکان حضور می یافتند. دژخیمان قبای سیاه و بلندی بر تن می کردند. باشلق آنرا که در ناحیه ی چشم ها سوراخی برای بینی و سوراخ دیگری برای دهان داشت به سر می کشیدند، سپس گریبان محکوم را گرفته تا کمر او را برهنه می ساختند. آنگاه مفتشین در برابر ملحد می نشستند و با شکیبایی و پشتکار، چندین بار ملتمسانه می خواستند تا به گناهان خویش اعتراف کند؛ هرگاه متهم در انکار و رد گناه اصرار می ورزید مفتش دستور می داد تا به شیوه ای و به مدتی که آنرا ضروری تشخیص می دادند، شکنجه اش می کردند لیکن قبل از آنکه مامور شکنجه کار خود را آغاز کند، مفتشین به متهمی که تحت شکنجه قرار می گرفت گوشزد می کردند که در صورت ایجاد جراحت و شکستگی اعضا یا حتی وقوع مرگ به سبب لجاج متهم احدی جز خود ملحد مسئولیت نخواهد داشت

برای خرید کتاب دادگاه تفتیش عقاید کلیک کن.

"وضع ملت و دولت و دربار در دوره ی شاهنشاهی ساسانیان" عنوان کامل کتابی است نوشته ایرانشناس دانمارکی، آرتور کریستین سن که توسط زنده یاد مجتبی مینوی ترجمه شده است. این اثر پژوهشی در باب نظام اجتماعی و آیین و آداب مردم ایران در زمان شاهنشاهی ساسانیان می باشد. شناخت دوران ساسانی، از آنجا که آخرین دوران دنیای باستان است و همچنین مرحله ای برای گذار از دنیای باستان به ایران پس از ورود اسلام می باشد، اهمیت بسزایی دارد. نویسنده در این کتاب به وضعیت آیین زرتشتی پیش از جلوس ساسانیان و وضعیت دین در دوران ساسانی و نوع حضور آن در بدنه دولت پرداخته است. باب دوم کتاب در مورد وضعیت خانواده و اجتماع در دوران ساسانی می باشد. گفتارهایی در باب وضعیت زن در خانواده و اجتماع ، چند همسری و همسرگزینی در جامعه، از جمله موضوعاتی است که نویسنده بدانها پرداخته است.

باب سوم درمورد اداره مملکت یا به پارسی "دیوان" در دوران ساسانی می باشد. مالیات و طریقه جمع آوری آن و وظیفه رئیس مالیه یا استریوشانسالار یعنی صاحب دیوان خراج، از بحث های این باب است. وضعیت جنگاوران و ساختار طبقه آنها و فنون و نوع آرایش سپاه و لشگر ایران در دوران ساسانی، از دیگر موضوعات این کتاب می باشد. وضعیت شاه و دربار و آیین و رسوم رایج میان بلندپایگان حکومتی از موضوعات دیگری است که نویسنده بدانها پرداخته است.

وضعیت فرهنگ و هنر در دربار و جامعه ساسانی نیز از بخشی های کتاب می باشد. در این بخش میخوانیم :  از بسا مطالبی که تا کنون گفته ایم معلوم شده است که نوا و موسیقی تا چه اندازه در درباره ساسانی مطلوب و محبوب بود. این چیزیست که روایات مولفین اسلامی نیز فرا میگیریم. چنانکه ابن خلدون روایت می کند که شاهان ایران علاقه و اعتنای فراوانی به خوانندگان داشتند، ایشانرا به دربار خویش می خواندند و دستوری میدادند که در مجالس ایشان خوانندگی کنند. معدودی از اصطلاحات موسیقی از عهد ساسانی بازمانده است که شاید شکل بعضی از آنها فاسد و تحریف شده باشد ولی معنی حقیقی آنها یکسره فراموش نشده است. یک رشته نامهای نواها میدانیم از قبیل تخت اردشیر ، نوروز بزرگ ، سرو سهی ، روشنچراغ و غیره. سی دستان نام می برند که ایجاد و تصنیف آنها را در داستانها به باربد سازنده ی مشهور دربار خسرو دوم نسبت میدهند. مسعودی آلات موسیقی ایرانیان را در مروج الذهب از قول ابن خردادبه چنین نام می برد: نای ، تمبور ، سورنای ، چنگ؛ و برین می افزاید که خوانندگی ایرانیان با عود و چنگ بود و این دو از ایشان بود، همچنانکه نغمه ها و اوزان موسیقی و مقطعها و هفت راه موسیقی موسوم به راههای خسروانی را ایشان به وجود آوردند و این هفت راه است که حالات و طبایع روح را بیان می کند.

عنوان باب ششم این کتاب چنین است : صفات مشخصه ی ایران باستان از حیث معنویات و آداب.
در میانه این گفتار، چنین می خوانیم :
خلاصه اینکه بزرگان ایران همواره مشغول بودند، و ساعات عمر خود را در میان سلحشوری (گاه در میدان جنگ و گاه میدان شکار) و تن آسانی، تقریبا به تساوی تقسیم کرده بودند. دین زرتشتی، هیچگونه حدی بر آرزوهای ایشان نمیگذاشت و منعی نمیکرد. اما زندگی پر از کار و کوشش در هوای آزاد، اثر عشرتهای کاهنده ی قوت را تا حدی از میان میبرد. خویهای بد و معایب اخلاقی بسیار داشتند لکن از طرف دیگر یک خصلت بزرگ داشتند و که غالب ملل قدیم، خاصه رومیان از آن محروم بودند: بسیار با آزرم و جوانمرد و پهلوان منش بودند.  این صفت از اوایل ازمنه ی تاریخی در ایران مشاهده می شود. کوروش در میان شاهان نمونه ی کاملی از پهلوان منشی است، و چه بسیار اتفاق افتاده است که یونانیان خونی و کشتنی، و شاهان و شهریاران اسیر، از آزرم و جوانمردی ایرانیان سود برده اند. تاریخ ساسانیان را که از مد نظر بگذرانیم امثله ی بسیاری بر این مطلب خواهیم یافت.

در عهدی که تمدن ساسانی به اوج ترقی خود رسیده بود، یعنی در عصر خسرو اول و خسرو دوم عادات و سلوک نجبا نقش یک نوع ظرافت و مردانگی داشت که قرن هجدهم میلادی اروپا را بخاطر می آورد. مهران گشنسپ که بدین مسیح گرویده است، همینکه به دیدار خواهرش که زن یکی از بزرگانست میرود، با تواضع نزدیک می شود و به فاصله ی چندگام ایستاده سر را به سوی زمین خم می کند. زن با احترام از جای برمیخیزد و دست را چنانکه عادت زنان بزرگان در میان بت پرستان اقتضا می کند، بجانب او دراز کرده ابتدا بگفتار می نماید.

همچنین غالبا می بینیم که مصنفین عرب از روی ایمان و عقیده ازین شاهنشاهی بزرگ ساسانی که پیشوا و مقتدای فن و سیاست در مشرق زمین بود، و از ملت و مردمی که آن شهنشاهی را به وجود آورده بودند، تمجید و تحسین کرده اند. ابوالفدا می گوید: شاهان ایران، در نزد جهانیان، بزرگترین شاهان گیتی شمرده می شوند: ایشان را خرد بسیار و فکر و هوش بلند بود، و در آیین شاهی هیچیک از شاهان جهان به پای ایشان نمیرسید.

در پایان ، اشاره ای کوتاه شده است به نامه ی تنسر و اطلاعاتی که میشود از آن در باب نظام حکومتی و جامعه دوران ساسانی دریافت کرد.

درباره نویسنده :

آرتور کریستین سن متولد 1875 در کپنهاگ دانمارک که به عنوان خاورشناس، پژوهشگر تاریخ و ایرانشناس شناخته می شود. از اوان نوجوانی علاقمند به زبان شناسی و پژوهش در باب فرهنگ مردم مشرق زمین بود. در دانشگاه کپنهاک به تحصیل پرداخت و رساله ی دکترایش تحقیقی در باب حکیم خیام بود. در دوران دانشگاه به یادگیری زبان های فارسی، عربی ، سانسکریت ، ترکی و همچنین پهلوی پرداخت. کتاب ها و پژوهش های ارزشمندی در موضوع ایرانشناسی از او به یادگار مانده است که از میان آنها میتوان به کتابهای : کیانیان و ایران در زمان ساسانیان اشاره کرد. کریستین سن سفرهایی نیز به ایران داشته است.

سایه های صحرا ترجمه اثری است به نام Shadows in the desert نوشته دکتر کاوه فرخ در سال 2007 میلادی منتشر شده است. مقدمه این کتاب را پروفسور ریچارد نلسون فرای ، ایرانشناس نامی نوشته شده است. شهربانو صارمی این کتاب را به پارسی ترجمه کرده است. این اثر در باب چگونگی و کیفیت جنگ های ایران در دوران باستان می باشد. پژوهشی در مورد وسایل و لباس و سلاح های جنگی آن دوران و ترفند های نوابغ جنگی ایران و انیران می باشد. شاهنشاهی قدرتمند ایران در دوران هخامنشیان جنگ های بزرگ و اثر گذاری در آن دوران با جزایر یونانی داشتند که در چگونگی و کیفیت این جنگ ها و ترفند های جنگی دو طرف، هماره بحث و گفتگوی زیادی پیش آمده است و اختلاف دیدگاه های فراوانی در این باره بیان شده است. همچنین در ادامه، نویسنده به جنگ های بزرگ ایرانشهر با رومی ها در دوران اشکانیان و بعدها در دوران ساسانیان پرداخته است و نوع آرایش نظامی و وسایل جنگی و مسیر حرکت و هرآنچه مربوط به جنگ ها می باشد را به صورت مفصل بیان کرده است.

کاوه فرخ نویسنده و پژوهشگر تاریخ که اصلیتی قفقازی و ایرانی دارد و متولد آتن در یونان می باشد. کاوه فرخ در دانشگاه بریتیش کلمبیا تاریخ درس میدهد. سواره نظام ساسانیان و ایران در جنگ از جمله دیگر آثار این نویسنده می باشد. ایشان همچنین تا به امروز چند جایزه به پاس پژوهش های تاریخیشان کسب کرده اند.

به نقل از پیشگفتار کتاب به قلم ریچارد نلسون فرای:
در این کتاب ، دکتر کاوه فرخ ما را با نظرگاه ایرانی این روایت، در مقابل دیدگاه یونانی و رومی آن که مدت های مدید بر دانش ما از این جنگ ها سایه افکنده است، آشنا می سازد. نگاه از منظر دیگر مطبوع است و دکتر فرخ در این تاریخ بر بسیاری از نهاد های ایرانی، مانند سواره نظام نخبه ی ساسانی یا اسواران پرتوی از نور می فشاند.

بخشی از کتاب - ایران در زمان اشکانیان و جنگ شاهنشاهی ایران با رومیان :

هنگامی که کراسوس پیرامون کرهه (حران در ترکیه امروزی) رسید وقایع هشدار دهنده ای روی داد. سواره نظام جلود دار سپاه روم با سواران سورنا درگیر و نابود شده بود. به افراد کراسوس اخبار ناگوار کننده ای در باره ی حمله ای سواره نظام پارتی به پادگان های رومی بر جای مانده در بین النهرین می رسید. به گفته ی یکی از کسانی که در جان به در برده بود:
تحرکات دشمن چنان سریع بود که ... جلو زدن از آن ها... غیر ممکن می نمود... تیرهاشان سریع تر از برق بود و در هر سدی رخنه می کرد، سواران زره پوش آن ها سلاح هایی داشتند که می توانست هر جوشنی را بشکافد و جوشنی که در برابر حمله ی هر سلاحی مقاومت می کرد...

عاقبت هنگامی که رومیان به کرهه رسیدند کراسوس دستور داد یک چهارگوش عظیم میان تهی درست کنند. کاسیوس، افسر ستاد کل، به کراسوس توصیه کرده بود صفی از پیاده نظام رومی در آن سوی دشت تشکیل دهد و سواره نظام را در جناحین بگذارد. اما تا رومیان شروع به قرار گرفتن در مواضع خود کردند نظر کراسوس تغییر کرد و دستور داد در هر طرف چهارگوشی با دوازده گروه تشکیل شود و سواران و پیادگان سبک اسلحه از آن پشتیبانی کنند. کراسوس، گارد شخصی اش و پسرش پوبلیوس همراه با هزار سوار گُل داخل چهارگوش جای گرفتند.

سورنا درا نتظار بود. طرح اولیه ی او حمله به صفوف رومی همراه با هزار شهسوار سنگین اسلحه بود که کمانداران سوار از آنها پشتیبانی می کردند. سورنا برای گمراه کردن رومیان به شهسواران خود دستور داد جوشن خود را با چرم و بالاپوش بپوشانند. قوای اصلی اشکانی نیز در خفا بود. به ظاهر ترفند سورنا موثر واقع شد. وقتی رومیان اول بار پارت ها را دیدند چنان که باید و شاید تحت تاثیر قرار نگرفتند و از این که شهسواران جوشن پوش را نمی دیدند شادمان شدند. آن گاه سورنا به شهسواران علامت داد تا پوشش خود را کنار بیندازند، جوشن هاشان زیر آفتاب درخشش خیره کننده ای داشت. طبل های پارتی دستورالعمل های لازم را به شهسواران می داد. سورنا با صدای ضربات طبل، شهسواران را مستقیم به سوی صفوف رومیان هدایت کرد. با وجود حمله ی شدید با زوبین، عمق صفوف رومی مانع از آن شد که زوبین داران سورنا به پیروزی نائل شوند. حال این خطر وجود داشت که شهسواران درگیر جنگ تن به تن پر هزینه ای شوند. به ظاهر حمله با زوبین موجب آشفتگی در صفوف رومیان شده بود، اما برتری شمار رومیان کراسوس را قادر ساخت شکاف ها را پر کند. سورنا به شهسواران خود دستور داد عقب بنشینند تا کمانداران سواره چهارگوش بزرگ رومیان را محاصره و به آن حمله کنند.

کمانداران سواره به کراسوس ثابت کردند شکست دادنشان غیر ممکن است، درحالی که مرتب روی زین است بالا و پایین می جستند تیرها را از فاصله ی 45 الی پنجاه متری به سرعت به سوی صفوف رومیان پرتاب می کردند. برخلاف جنگ تیگرانوکرات ، حمله ی پیاده نظام سبک اسلحه ی رومی سودی نداشت چراکه کمانداران سواره ی پارتی بدون هیچ دردسری به تاخت دور می شدند. واکنش در برابر سواره نظام رومی نیز به همین گونه بود، کمانداران سواره مطلقا با آن ها درگیر نشدند. زوبین های رومیان نیز نتوانست وضعیت را چندان تغییر دهد: دامنه ی برد آن ها از فاصله ای که کمانداران سواره ی پارتی داشتند کم تر بود. رومیانی که تلاش کردند سواران کماندار را تعقیب کنند قربانی تیر پارتی شدند.

رومیان دریافتند تیرهای پارتی به سادگی در سپرها و جوشن های آن ها نفوذ می کند. اثر مرگبار سیل تیرها در صورتی که رومیان صفوف به هم فشرده تشکیل می دادند چندین برابر می شد. ورود قطار بی شمار شتران که بارشان تیرهای تازه بود تمام امیدها را برای آن که وقفه ای در سیل تیرها به وجود آید بر باد داد.

از آن جا که رگبار مداوم تیر باعث شده بود رومیان نتوانند از جای خود بجنبند، سورنا تصمیم گرفت از پشت به آن ها حمله کند.

کراسوس پیامی برای پسرش پوبلیوس فرستاد و دستور داد به هر ترتیبی شده با دشمن، قبل از آن که او را محاصره کند، درگیر شود. پوبلیوس تصمیم گرفت با هشت گروه، سیصد سپاهی سبک اسلحه، پانصد کماندار پیاده و یک گروه تهاجمی از سواره نظام گالیایی به کمانداران سواره حمله کند. وقتی کمانداران سواره به ظاهر عقب نشینی کردند پوبلیوس آنها را تعقیب کرد و ندانست به سوی دام می رود. کمانداران سواره به گروهی بزرگ از قوای پارتی پیوستند، از جمله شهسواران جوشن پوش، و دوباره حمله کردند. سواران گالیایی پوبلیوس شجاعانه جنگیدند، اما زوبین های آن ها نمی توانست در جوشن های مقاوم شهسواران پارتی رخنه کند. جوشن گل ها نیز ضعیف و شکننده بود و همین موجب تلفات بسیار شد. تنها پانصد تن از گل ها زنده ماندند که به اسارت در آمدند.

بامداد اسلام نوشته ی دکتر عبدالحسین زرین کوب روایتی از ظهور و آمدن دین بزرگ اسلام  و توسعه و نفوذ آن در جهان آن برهه می باشد. داستانی شگرف و شگفت و حماسه آفرین از چهره ای بی همتا که که دنیای آن روزها را تکان داد. عبدالحسین زرین کوب تاریخ نگار و مترجم شهیر ایرانی، زاده 1307 در بروجرد می باشد. در رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و همانجا دکترای ادبیات را کسب کرد. زرین کوب نویسنده آثار پر فروش و معروفی در زمینه تاریخ چون : کارنامه اسلام ، دو قرن سکوت ، تاریخ مردم ایران ، روزگاران ، بامداد اسلام و تاریخ ایران پس از اسلام می باشد. زرین کوب در زمینه ادبیات و نقد ادبی نیز آثار زیاد و ارزشمندی از خود به یاد گذاشته است. از جمله این آثار می توان از : با کاروان حله ، کوچه ی رندان ، سیری در شعر فارسی ، سر نی ،نامور نامه ، پله پله تا ملاقات خدا ، بحر در کوزه ، فلسفه ی شعر ، نقد ادبی و چندین اثر ارزشمند دیگر نام برد. زرین کوب در کتاب بامداد اسلام به صورت موجز، به تقریر رشد و نمو دین اسلام در عربستان و انتشار آن در منطقه و یکه تاز شدن این دین و کنار رفتن تمام رقیبان تا پایان دولت اموی می پردازد؛ زمانیکه در زیر سایه حکومت اموی، اسلام از اهداف و اصول و گفته های ابتدایی خود به کل دور شده بود و تنها به ابزاری در دست ظالمان اموی بدل شده بود.